Zatrzymanie łożyska

Odejście łożyska jest trzecim etapem prawidłowo przebiegającego porodu, zaraz po   rozwarciu szyjki macicy i wyparciu płodu. Przyjmuje się, że wydalenie błon płodowych powinno nastąpić do 8h po wyparciu płodu. Zatrzymanie łożyska powyżej 8-12h traktowane jest  już jako patologia. Najczęściej stan ten obserwowany jest u krów, u których doszło do ronienia ( na tle infekcyjnym jak i spontanicznym, wynikającym np. z urazów mechanicznych), po ciężkich porodach wynikających chociażby ze skrętu macicy, ciąży bliźniaczej czy też dysproporcji ciała płodu w stosunku do ciała matki. Zatrzymanie błon płodowych obserwowano częściej u krów, u których wywoływano poród lub które były nieodpowiednio żywione w okresie zasuszenia.
Jeżeli do zatrzymania łożyska dochodzi u więcej niż 5% wszystkich krów, wówczas mówi się, że jest to problem w stadzie.

Niestety, stosunkowo często, dochodzi do zaburzeń w wydaleniu łożyska u krów, co skutkuje wizytą lekarską u takiej pacjentki.

Przyczyny zatrzymania błon płodowych:

Za główną przyczyną zatrzymania łożyska uważa się niską odporność u rodzącej samicy. A szczególnie spadek liczby neutrofili-  czyli komórek układu odpornościowego odpowiedzialnych za szybką eliminację patogenów i ciał obcych  z organizmu.

Spadek odporności często wynika z niedoborów mineralno-witaminowych, powstających w głównej mierze w okresie zasuszenia. Uważa się, że zbyt mała podaż karotenów ( Wit. A) jak i selenu w okresie zasuszenia ma duży wpływ na zatrzymanie łożyska. Również niedobory witaminy E znacząco wpływają na neutrofile, powodując spadek ich liczby jak i zaburzenia ich aktywności. Uważa się, także że zbyt dobra kondycja w czasie zasuszenia ma negatywny wpływ na działanie układu odpornościowego, co prowadzi do zatrzymania łożyska.

Innym czynnikiem  który znacząco obniża odporność u krów jest stres związany chociażby z niekorzystnym wpływem środowiska ( nadmierne zagęszczenie krów w oborze,  niewygodne, powodujące rany stanowiska, nagłe zmiany żywienia, transport lub przemieszczenia w obrębie obory).

Duże znaczenie ma także stres termiczny wynikający z działania wysokich temperatur. Optymalna temperatura dla tych zwierząt to 8-16⁰C.  Temperatura w oborze powyżej 20⁰C  prowadzi do wystąpienia stresu termicznego u bydła, stąd bardzo istotna jest odpowiednia wentylacja w obiektach, szczególnie w okresie letnim.

Należy pamiętać o jałówkach, dla których poród jest nową sytuacją, która jest bardzo stresująca. Dlatego też należy szczególnie o nie zadbać przed porodem, aby odbył się on w stosunkowo komfortowych dla nich warunkach. Każda czynność ograniczająca stres, zmniejsza ryzyko zatrzymania błon płodowych.

Również dość istotny wpływ na zatrzymanie łożyska u krów, ma stosowanie niektórych leków, które powodują obniżenie odporności.

Objawy:

Głównym objawem świadczącym o zatrzymaniu łożyska, jest obecność błon płodowych wystających z pochwy. Zdarza się jednak, że błony płodowe nie odeszły ale hodowca nie zauważył obecności łożyska w kanale gnojowym czy w miejscu gdzie przebywa krowa. Wówczas istotne jest dokładne badanie pacjentki przez lekarza weterynarii i potwierdzenie obecności niewydalonych błon płodowych w drogach rodnych samicy.

Konsekwencje zatrzymania błon płodowych

Najczęściej występującym zaburzeniem wynikającym z zatrzymania łożyska jest ostre, poporodowe toksemiczne zapalenie macicy. Dochodzi do niego, głownie po niehigienicznie udzielonej pomocy porodowej czy też na skutek zakażenia bakteriami, znajdującymi się w środowisku, które drogą wstępującą z wystających błon płodowych dostają się do macicy. Dlatego bardzo istotne jest zabezpieczenie występującego fragmentu łożyska tak, aby nie stanowiło ono „ drogi wejścia” bakterii. Należy pamiętać, że stanom zapalnym macicy często towarzyszy gorączka, dlatego ważna jest regularna kontrola temperatury ciała u krowy, u której doszło do zatrzymania łożyska. Za normalną temperaturę do 10 dnia po porodzie uznaje się 39,5⁰C.Każdy wzrost ciepłoty ciała jest patologią i należy tą sprawę zgłosić lekarzowi weterynarii.
W wyniku wzrostu temperatury ciała krowa staje się osowiała, apatyczna i traci apetyt. Skutkuje to wystąpieniem toksemii, zaburzeń metabolicznych, a także przemieszczeniem trawieńca. Zdarza się również, że obecność zanieczyszczonych błon płodowych doprowadza do zapaleń układu moczowego jak i do wystąpienia zapaleń gruczołu mlekowego.
Do zapalenia gruczołu mlekowego dochodzi  gdy zanieczyszczone elementy łożyska, czy też „brudny” wypływ wydostający się z dróg rodnych , ma ciągły kontakt z wymieniem. Również często występującym objawem jest brunatny, szarawy wypływ z dróg rodnych o nieprzyjemnym zapachu.

Jak widzimy zatrzymanie łożyska może doprowadzić do wielu stanów chorobowych które mają decydujący wpływ na stan zdrowia krowy oraz jej przyszłość.

Leczenie:

Jeżeli chodzi o leczenie zatrzymania błon płodowych istnieje kilka metod leczenia tego schorzenia.

1. Podawanie antybiotyków ogólnie przez ok. 3-7 dni
2. Podawanie antybiotyków domacicznie
3. Manualne odklejenie błon płodowych- wykonuje się je najczęściej. Należy je przeprowadzić, w higienicznych warunkach.
4. Pozostawienie łożyska w drogach rodnych i usunięcie tylko wystającego fragmentu błon płodowych.

Obecnie specjaliści zalecają metodę polegającą na pozostawieniu łożyska w drogach rodnych, tylko z higienicznym usunięciem wystającego fragmentu błon płodowych oraz podaniu leków wpływających na wzrost kurczliwości macicy, co ma pobudzać odejście łożyska. Łożysko wówczas zostaje usunięte samoistnie najczęściej w czasie regeneracji macicy po porodzie. Ta metoda leczenia ma szczególne znaczenie u krów, które nie wykazują innych zaburzeń zdrowotnych. I krowy leczone w ten sposób, w późniejszym okresie przeważnie nie wykazują żadnych zaburzeń w rozrodzie.

W naszym kraju przyjęło się, że należy usunąć łożysko manualnie. Zabieg ten należy wykonać w sposób HIGIENICZNY. Pamiętajmy, że wprowadzając rękę do dróg rodnych nie jesteśmy w stanie w 100% zrobić to w sposób jałowy. Dlatego należy wykluczyć możliwość zakażenia do minimum i cały proces wykonać w jak najbardziej czysty sposób. Zdarza się, że łożysko nie da się usunąć, wówczas należy je zostawić i usunąć tylko wystający fragment błon płodowych. Po zakończonym zabiegu lekarz weterynarii podaje domacicznie sztabki zawierające antybiotyk, w celu eliminacji drobnoustrojów, które występują w drogach rodnych.
Istotna w tym przypadku jest kontrola stanu macicy i ewentualne późniejsze leczenie. Zaleca się wówczas wykonanie wlewki domacicznej nie wcześniej niż 10 dni po porodzie co w korzystny sposób wpływa na szybszy powrót macicy do stanu sprzed ciąży i prowadzi do gotowości do dalszego rozrodu.

NIGDY!

Nie usuwaj sam na siłę łożyska, gdyż możesz spowodować  uszkodzenie dróg rodnych a szczególnie macicy, co może skończyć się nawet śmiercią zwierzęcia!

Podsumowanie

 

Na zatrzymanie błon płodowych ma wpływ:

• Spadek odporności
• Niedobory mineralno-witaminowe, szczególnie w okresie zasuszenia
• Zbyt dobra kondycja krów w zasuszeniu
• STRES!!!
• Nadmierne zagęszczenie krów w oborze
• Niewygodne i zbyt małe stanowiska
• Zbyt wysoka temperatura otoczenia ( powyżej 20⁰C )

Jak widzimy zatrzymanie błon płodowych może mieć wiele przyczyn, stąd istotna jest profilaktyka i zapobieganie spadkom odporności. W bardzo dużej mierze na ten stan ma wpływ odpowiednie żywienie jak i unikanie niepotrzebnych sytuacji stresowych u krów. Na co ma największy wpływ sam hodowca.  Jeżeli problem ten dotyka więcej niż 5% krów w stadzie należy podjąć działania mające na celu zminimalizowanie tego stanu.

Im bardziej zadbasz o swoją krowę przed wycieleniem tym większa szansa, że unikniesz komplikacji poporodowych, a tym samym znacznych kosztów wynikających z późniejszego leczenia, straty mleka lub w krytycznych sytuacjach, nawet śmierci zwierzęcia.